LASTİK ALIRKEN VE KULLANIRKEN NELERE DİKKAT EDİLMELİ?
Değerli sürücüler kullandığımız araçlara gösterdiğimiz özen; periyodik bakım, temizlik v.s. çok önemlidir. Aynı şekilde kullandığımız aracın lastiklerine de özen göstermek hepimizin emniyeti için şarttır. Otomobilin kontrol edilebilmesinde lastiğin önemi göz ardı edilemeyecek kadar büyüktür. Yanlış basınç uygulanmış bir lastik yol tutuşa ve frene etki edebileceği gibi lastiğin iç ısısının aşırı yükselerek aniden patlamasına, otomobilin hakimiyetinin kaybolmasına da sebep olabilir. Peki hayatımızı emanet ettiğimiz bu lastikler ne gibi parçalardan oluşuyor?
Lastik tipleri
Lastik, yapılarına, taban desenlerine, kauçuk karışımlarına ve kullanım amaçlarına göre farklı sınıflara ayrılır. Lastiğin yapısı konvansiyonel veya radyal olarak isimlendirilmesini sağlar. Konvansiyonel lastiklerin yıllar önce terk edilmiş olması sebebiyle araştırmamızın konusunu radyal lastikler oluşturuyor. Radyal lastiklerin konvansiyonel lastiklere göre en önemli avantajları daha esnek olmaları daha az ısınıp daha kolay soğumaları. Otomobil lastiklerini desenlerine göre ikiye ayırabiliriz: Standart lastikler ve yüksek performans lastikleri. Bu lastiklerin normal tipleri dışında dört mevsim ve kış lastiği versiyonları da piyasada bulunuyor. Dört mevsim lastikleri standart özellikler barındırırken, kış lastikleri soğuk altında sertleşmeyerek karlı ve buzlu zeminlerde yere daha iyi basmayı sağlar.
Gerek emniyetimiz, gerek lastiğin de uzun ömürlü olabilmesi açısından, lastiklerimizi düzenli olarak kontrol etmeliyiz.Lastiklerin ömrünü etkileyen çeşitli faktörler bulunmaktadır
Lastik Basıncı :
Sizin emniyetiniz ve lastiğin uzun ömürlü olabilmesi için önemli faktörlerden biri; doğru basınç ayarıdır.Yabancı bir cismin lastiğe batması sonucu zaman içerisinde lastiğin içerisindeki havanın normal olarak azalması ya da iklimsel şartlardan lastiğin basıncı düşebilir.Bu sebeple lastik basıncını düzenli olarak kontrol ettirmelisiniz.Basınç, lastik soğuk iken kontrol edilmelidir.Lastik basıncı araç üreticisinin tavsiyesine uygun ayarlanmalıdır.
Lastik Seçimi :
Araca konan lastiklerin ebat,hız/yük endeksli,araç üreticileri tarafından maksimum konfor ve emniyet sağlamak için aracın teknik özelliklerine göre seçilir.Bu bakımdan lastik değiştirirken bu kriterlerden fazla sapmamak daha uygundur.Buna rağmen lastiğin hız/yük endeksini yükseltmekte teknik olarak sakınca yoktur.Lastik değiştirirken konacak lastikler arasında aşağıdaki noktalara uyulmalıdır.
• Aynı ebat
• Aynı desen
• Aynı hız/yük endeksi
• Aynı yapı(radyal,bezli) •
Örneğin, yanağında 185 65 R 14 85H ENCT1 TL yazan bir lastikteki rakamlar sırasıyla milimetre cinsinden lastiğin kesit genişliğini, balonluk, yüzde olarak lastiğin profilini büyük harfler lastiğin gövde yapısını daha sonra gelen rakam inç cinsinden jantın çapını son rakam yük endeksini son harf hız sembolünü ifade eder. ENCT1 lastiğin ismini; TL ise lastiğin iç lastiksiz olduğunu belirtir. Varsa kar sembolüyle kış lastiği olduğunu vurgulanır.
185=Kesit genişliği (mm)
65=Lastiğin serisi
R=Lastik gövde yapısı
14=Jant çapı (1 inç=2.54mm)
85=Yük endeksi
H=Hız limiti
ENCT=Lastiğin özel ismi
TL=Tubeless
Lastik hız sınırları
Sembol Hız limiti (km/s)
J 100
K 110
L 120
M 130
N 140
P 150
Q 160
R 170
S 180
T 190
U 200
H 210
V 240
W 270
Y 300
Balans Ayarı :
Lastik ve dolayısı ile araç dengelenmediği zaman düzensiz titreşimler meydana gelir. Bu titreşimler direksiyon,manevra ve sürüş konforunu bozar.Bu sebeple lastiğin balans ayarı uzman kişilerce yapılmalıdır.
Rot Ayarı :
Dönen aksamda oluşan geometrik bozukluklar lastiklerde çabuk ve düzensiz aşınmaya sebep olur.Böylece yol tutuş manevra kabiliyeti azalır ve emniyetsiz hale gelir.Düzenli olarak yine uzman kişilere rot ayar kontrolü yaptırmak gereklidir.
Diş Derinliği :
Lastiğin sırtındaki dişlerin deseni ve derinliği üreticilerin uzun hesap ve testleriyle ortaya çıkmaktadır.Bu dişler kullanım amacına göre;yol tutuş,çekiş,suyu boşaltma gibi özellikler için dizayn edildiğinden derinliği çok önemlidir.Her ne kadar yasal aşınma sınırı olsa da (örneğin;binek lastiklerde minimum 1.6 mm)bu seviyeye gelmeden de aşınan dişler yukarıdaki özellikleri kaybetmeye başlar.Bu nedenle diş derinliğini de takip etmeliyiz.
Rotasyon (Yer Değiştirme) :
Lastiklerinizin, araçta takılı oldukları her değişik pozisyonda değişik aşınma hareketlerine maruz kaldıklarından, periyodik olarak yerlerinin değiştirilmesi ömürlerini artıracaktır.
Fren Ayarı :
Fren sistemlerinizi araç üreticisinin tavsiye ettiği aralıklarla kontrol ettiriniz. Ayarsız frenler,lastiklerde düzensiz ve hızlı aşınmalarına neden olur. Ani ve sert frenlemelerde kuvvet dağılımı lastiğe göre farklı olacağından, blok tipi aşınma olması ihtimali artar.
Yük Miktarı ve Yükleme Biçimi :
Araç üreticisinin belirlediği, araç taşıma kapasitesi (istiap haddi) üzerinde yüklemeler;
• lastiğin çabuk ısınmasına ;
• yanak,omuz ve topuk bölgelerinde arıza vermesine,
• hızlı aşınmasına sebep olur. Dengesiz yüklemeler de lastik ömrü üzerinde olumsuz etki yapar.
Yararlı olacağına inandığım için alıntı yaptım...
