1) KIŞIN MUTLAKA KIŞ LASTİĞİ KULLANILMALI ,
GEREKTİĞİNDE VE TALEP EDİLDİĞİNDE KAR ZİNCİRİ TAKILMALI:
Kışın kar yağmasa , yolda buz olmasa , araç 4x4 ve hatta ABS / ASR / ESP’li bile olsa ,
7 °C’ın altındaki sıcaklıklarda mutlaka kış lastiği kullanılmalıdır.
Bunun nedeni sadece kış lastiklerinin özel profillerinin olması değildir.
Yaz lastiklerinin malzemesi 7 °C’ın altındaki sıcaklıklarda sertleştiği için yola tutunması
azalmaktadır. Kış lastiklerinin ise üretildikleri Silica esaslı malzeme daha yumuşaktır ve
7 °C’ın altındaki soğuk hava şartlarında kuru asfalt , kar ve buzda tutunmayı
artırmaktadır.
Kış lastiğinin yetersiz kaldığı karlı veya buzlu yollarda riske girmeden , trafik
yetkililerinin talebi durumunda , araç üreticisinin tanımladığı tekerleklere ( yaz lastiği
kullanılıyorsa tercihen dört tekerleğe de) kar zinciri takılmalıdır.
Yaz lastiği ile kar veya buz üzerinde araç kullanmak isteyen (özellikle 4x4) araç
sahiplerine (kış lastiği veya zincir takmak dışında) tavsiyemiz bundan vazgeçmeleri ,
kendilerinin ve başkalarının can ve mal güvenliğini tehlikeye sokmamalarıdır.
2) KIŞ LASTİĞİ RİSK YÖNETİMİ İKEN , KAR ZİNCİRİ KRİZ YÖNETİMİ DİR.
“Risk” meydana gelebilecek zararlı bir olayın sonuçları ve oluşma olasılığının
bileşkesidir. “Risk Yönetimi” ise en geniş anlamı ile riskin denetimi ve yönetimi anlamına
gelir. “Kriz” , ivedi tepki gösterilmesini gerektiren; risk yönetimi, kriz öngörme ve önleme
mekanizmalarının yetersiz kaldığı gerilim yaratan bir durumdur. “Kriz yönetimi” de
önlenemeyen krizin denetim altına alınabilmesi için yönetimidir.
Kışın sıcaklığın 7 °C’ın altında geçtiği yerlerde dolaşan araçlara ve özellikle
( Cankurtaran , İtfaiye, Belediye,Jandarma, Polis , Okul servisi, Taksi gibi ) görev
araçlarına kar yağmadan , yollar buz tutmadan , henüz kışın başında iken kış lastiği
takılması ve araçta “kış donanımı” ( Kar zinciri, takoz, don önleyici sıvı vs) nın
bulundurulması “risk yönetimi” iken , kar yağdıktan veya yollar buz tuttuktan sonra ,
en son çare olan “kar zinciri” nin takılması ise “kriz yönetimi” dir.
İstanbul’un “Kriz Yönetim Merkezi” durumundaki “Afet Koordinasyon Merkezi”
AKOM’un kar yağdıktan sonra yaz lastiği olan araçlara kar zinciri takılmasını istemesi
“kriz yönetimi” gereği doğrudur.
İstanbul Valiliği’nin 7 Şubat 2005 tarihli “Zincirli veya kar lastiği olmayan araçların trafikte
seyirlerine izin verilmeyeceği” şeklindeki kararı, risk yönetimine inanan ve kış lastiği
kullanan bilinçli sürücüleri destekleyen yerinde bir karardır.
İstanbul’daki görev araçlarının ve özellikle köprüleri kullanacak tüm araçların bir kriz
durumu oluşmadan “risk yönetimi” gereği kış lastiği takmalarının desteklenmesi alınacak
tedbirlerin en başında gelmelidir. AKOM’un ve İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı .
Dr.Kadir Topbaş’ın 18 Kasım 2005 tarihli “ Kar lastiği kullanılmalı” ve “Belediye
otobüslerine kar ( kış) lastiği takılacağı” açıklamaları risk yönetimi doğrultusunda
alınmış çok olumlu kararlardır.
3) BİR LASTİĞİN KIŞ LASTİĞİ OLDUĞU NASIL ANLAŞILIR?
Kış lastiği ile ilgili RMA ve ASTM şartlarını sağlayan lastikler yukardaki sembolü
kullanabilirler. “Bu sembolü taşıyan lastikler kış lastiğidir” diyebiliriz.
RMA ve ASTM standartlarına göre bir lastiğin “kış lastiği” olabilmesi için belirli test
şartlarını yerine getirmesi gerekmektedir. Buna göre aday lastikle kış şartlarını temsil
eden kaygan bir yolda yapılan ABS’li tam fren sonundaki fren ivmesinin , “referans
lastiğin” fren ivmesinden en az % 7 daha fazla olması gerekmektedir.
“Dört Mevsim Lastiği “ M+S ‘in ancak yukardaki sembolü taşıyorsa M+S Kış Lastiği
olarak değerlendirilebileceği, öte yandan M+S lastiklerinin yazın iyi bir yaz lastiği, kışın
da iyi bir kış lastiği görevini göremeyeceği mutlaka bilinmelidir.
4) KIŞ LASTİĞİ İLE KIŞIN DAHA KISA FREN MESAFESİ :
50 km/h hızda ve kar üzerinde yapılan fren testlerinde durma mesafesi;
kış lastikleri ile 35 m
yaz lastikleri ile 43 m
ölçülmüştür.
30 km/ h hızda ve buz üzerinde yapılan fren testlerinde durma mesafesi;
kış lastikleri ile 57 m
yaz lastikleri ile 68 m
ölçülmüştür.
FRENTEKNİK Test Laboratuvarı ve OLTAŞ tarafından 4 Mart 2005’de
CONTINENTAL yaz ve kış lastiklerini kullanarak, kar değerlerine yakın k=0.2 kuvvet
bağlantı katsayısına sahip ABS Test Pisti üzerinde yapılan karşılaştırma testlerinde
80 km/h hızda durma mesafesi :
kış lastikleri ile 65 m
yaz lastikleri ile 80 m
ölçülmüştür.
5) 4x4 ARAÇLAR DA KIŞ LASTİĞİ TAKMALI:
Kış lastikleriyle donatılmış önden çekişli bir aracın , yaz lastikleriyle donatılmış dört
tekerden çekişli (4x4) bir araca göre daha güvenli olduğunu herhalde pek azımız
biliyordur.
Bunun çok basit bir nedeni vardır :
Fren sırasında tüm araçlar dört tekerlekten fren yapmaktadır , yani araçlar eşittir.
Yaz lastikleri ile donatılmış önden çekiş veya arkadan itişli bir araç kalkış yapamadığı
için yardımsız hareket edememekte, hareket etse bile fren sırasında araç
duramamaktadır.
Yaz lastikleriyle donatılmış dört tekerden çekişli (4x4) bir araç ise rahatlıkla kalkış
yapabilmekte , fakat fren sırasında durma mesafesi aşırı uzamaktadır yani
“gittiği gibi duramamaktadır”.
Öte yandan kış lastikleriyle donatılmış önden çekişli veya arkadan itişli bir araç daha
kısa mesafede durabilmektedir yani “gittiğinden daha iyi durmaktadır “.
Avusturya Otomobil Kurumu ÖAMTC’nin 80 km/h ve kar üzerinde 4x4 bir araçla yaptığı
fren testleri sonunda durma mesafeleri;
Kış lastiği ile 67m ,
Dört mevsim lastiği ile 82m ve
Yaz lastiği ile 108m
ölçülmüştür.
6) KIŞ LASTİĞİ DÖRT TEKERLEĞE TAKILMALI:
Kış lastiği ülkemizde kışın soğuk geçtiği illerimizde özellikle taksi ve otobüs gibi
araçlarda kullanılmaktadır. Ancak yetersiz bilgi veya ekonomik gerekçelerle bu lastikler
sadece çekişin olduğu tekerleklere takılmaktadır. Yani araç arkadan itişli ise kış lastikleri
sadece arka tekerleklere , araç önden çekişli ise sadece ön tekerleklere takılmaktadır.
Kış lastiğinin sadece çekiş olan tekerleklere takılması büyük riskler taşımaktadır:
- Önde ve arkada farklı özelliklerde lastiklerin kullanılması aracın kuru ve kaygan
yollardaki çekiş ve fren dengelerini bozmaktadır:
- Önde yaz lastiği , arkada kış lastiklerinin takılı olduğu arkadan itişli bir araç kuru
yolda arkadan kayma eğilimi gösterirken, kaygan yolda ise önden kaymakta ve
direksiyon hakimiyetini kaybetmektedir.
- Önde kış lastiği, arkada yaz lastiklerinin takılı olduğu önden çekişli bir araç kuru
yolda önden kayma eğilimi gösterirken , kaygan yolda da arkadan kaymakta ve
araç savrulmaktadır.
- Kış lastiğinin sadece çekiş olan tekerleklere takılması dört tekerleğe takılmasına
göre fren mesafesini önemli şekilde artırmaktadır.
Yaz lastikli bir araçta zincirin sadece çekiş olan tekerleklere takılması da benzer riskleri
taşımaktadır: Örneğin önden çekişli ve yaz lastikleri takılı bir aracın ön tekerleklerine
zincir takıldığında yokuş aşağı inişlerde frene basıldığında ( araç ABS’li bile olsa) arka
tekerlekler kilitlenebilmekte ve araç arkadan savrulmaktadır. Bu aracın kış lastiklerinin
olması bu riski azaltmaktadır.
7) LASTİKLER İÇİN 4 X 4 X 4 KURALI:
4 X 4 X 4: Dört lastiğin dördü de aynı marka / model ve aşınma oranında olmalıdır.
4 X 4 X 4: Dört lastiğin dördü de 4 yıldan yaşlı olmamalıdır.
4 X 4 X 4: Dört lastiğin profil derinliği 4 mm den az olmamalıdır.
