Alıntıdır :
Motor devri birkaç sensör veya yöntemle tespit edilebilmektedir. Krank mili konum sensörü, kam mili konum sensörü ve ateşleme modülünden. Krank mili konum sensörü (ÜÖN ve devir sensörü), sürekli bir mıknatıs içeren tüp şeklinde bir muhafazadan ve bir elektrik sargısından meydana gelir. Sinyal dişlisinin dişleri sensör önünden geçtiği zaman, boşluğun değişimi sebebiyle, mıknatıs tarafından oluşturulan manyetik akımda sapmalar oluşur. Bu sapmalar, sargının uçlarında sırasıyla pozitif (sensörün karşısındaki diş) ve negatif (sensörün karşısındaki boşluk) bir elektro-motor kuvveti meydana getirir. Diğer faktörlerin değişmemesi halinde, sensördeki en yüksek çıkış voltajı, sensör ile diş arasındaki mesafeye (boşluğa) bağlıdır. Sensör farklı sistemlerde farklı şekilde konumlandırılabilir. Önemli olan krankın bağlı bulunduğu bir parçadan referans sinyalini almaktır. Çünkü bizim için asıl lazım olan krank milinin konumu dolayısı ile hangi pistonun nerede olduğudur. Bu nedenle sensör; ya krank dişlisinden, ya volandan, ya da direkt olarak krankın üzerine yerleştirilmiş bir pimden referans sinyalini alır. Devir ve krank mili açısal konumu referans (ÜÖN’nin tespiti) sensörü, motor bloğu üzerine monte edilmiştir ve krank mili kasnağı üzerindeki sinyal dişlisinin karşısında yer alır.
ÜÖN ve devir sensörü; ateşleme avansının ve yakıt püskürtme zamanının tespitinde, devir göstergesinin çalışmasında, devir kısıtlaması stratejisinde, rölanti yönetiminde, aracın ilk çalıştırılması esnasında, yakıt kesme stratejisinin geliştirilmesinde vs. aktif olarak rol oynar.
Çok noktalı enjeksiyonlu sistemlerde, sistem sıralı fazlara ayrılmış bir püskürtme düzeni kullanır. Diğer bir ifade ile yakıt püskürtmesi her silindirin sırayla emme zamanında gerçekleşir. Bunun için, elektronik kontrol ünitesi, devir ve ÜÖN sinyaline ilaveten, püskürtme noktasını belirlemek için ayrıca bir zamanlama sinyali kullanır. Kontrol ünitesine gönderilen sinyal, emiş tarafındaki eksantrik kasnağı ile aynı düzeyde monte edilmiş bulunan bir hall etkili sensör tarafından üretilir. Şayet akım şiddeti sabit kalırsa üretilen voltaj sadece manyetik alanın şiddetine bağlı kalır; bu nedenle frekansı, manyetik alandaki değişim hızı ile orantılı, modüle bir elektrik sinyali elde etmek için manyetik alan şiddetindeki periyodik değişim yeterlidir.
Sistemin çalışabilmesi için hangi silindirin emme zamanına geldiğinin EKÜ tarafından bilinmesi gerekmektedir. Kam mili eksenine yerleştirilen bir sensörle bu durum takip edilir. Bu sensör kam mili konum sensörüdür (faz ve zamanlama sensörü).
Faz sensörü de ÜÖN ve devir sensöründe olduğu gibi birkaç çeşittir. Burada faz sensörünün konumuna göre çeşitlenir. Önemli olan sensörün emme kam milini referans alacak şekilde konumlandırılmasıdır. Çünkü püskürtme zamanını tespit edebilmek için hangi emme supabının ne zaman açılacağının bilinmesi gerekir.
Dr. Abdullah DEMİR
